| 10 januari 2017
Het bevolkingsonderzoek naar darmkanker gaat vruchten afwerpen. Dat stelt Marjolein Greuter van het VUmc in onderzoek waarop zij vandaag hoopt te promoveren. Na dertig jaar screening op darmkanker zal het aantal gevallen met ruim een derde zijn afgenomen en de sterfte aan darmkanker met bijna de helft.
Bevolkingsonderzoek darmkanker
Alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar krijgen iedere twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. De screening op darmkanker gaat tussen 2014 en 2019 geleidelijk van start. Wanneer u aan de beurt bent, staat in het uitnodigingsoverzicht bevolkingsonderzoek darmkanker van het RIVM.
Greuter heeft een wiskundig model ontwikkeld, waarmee ze heeft berekend wat de invloed is van het in 2014 ingevoerde bevolkingsonderzoek.
Na dertig jaar bevolkingsonderzoek zal de jaarlijkse sterfte aan de ziekte volgens Greuter met 47 procent gedaald zijn en zullen er jaarlijks 35 procent minder darmkankergevallen bij komen. Die uitkomsten komen ongeveer overeen met de verwachtingen tijdens de lancering van het bevolkingsonderzoek, nu drie jaar geleden.
Om deze resultaten te bereiken zijn jaarlijks 110.000 coloscopieën nodig. Een coloscopie is een belastend inwendig darmonderzoek waarbij een buigzame slang in de darm wordt gebracht. Aan de slang zitten een cameraatje en een lampje.
Ongeveer één op de vijf coloscopieën geeft een vals-positieve uitslag. Dat leidt tot onnodig vervolgonderzoek en jaagt mensen zonder reden de stuipen op het lijf. Bovendien mist de ontlastingstest die wordt gebruikt bij het bevolkingsonderzoek ongeveer één op de vier gevallen waarin wel vervolgonderzoek geboden is.
Kosteneffectief
Toch is het bevolkingsonderzoek goedkoper dan het uitsluitend behandelen van darmkanker, constateert Greuter.
De animo voor deelname aan het bevolkingsonderzoek was vanaf het begin groter dan verwacht. Dat leidde tot grote drukte en wachtlijsten in ziekenhuizen voor het maken van een coloscopie en voor andere behandelingen.
Verbeteringen
Greuter ziet nog veel ruimte voor verbeteringen. De ontlastingstest die wordt gebruikt heeft, schrijft ze, "een relatief lage sensitiviteit voor kanker". Met andere woorden, de darmkankertest mist te veel gevallen van mogelijke darmkanker en in ongeveer een kwart van de gevallen geeft de test een zogeheten vals-negatieve uitslag.
Critici spraken ten tijde van de keuze door het RIVM voor deze ontlastingstest zelfs van de "Fyra onder de poeptesten".
Onrust
Greuter wijst in haar proefschrift op mogelijkheden om het bevolkingsonderzoek efficiënter uit te voeren en tegen lagere kosten. Daarvoor de waarde waarbij gesproken wordt van een positieve uitslag wat verlaagd worden. Tegelijk moet de tijd tussen de verschillende rondes van het bevolkingsonderzoek, nu twee jaar, verlengd worden.
Bij zo'n aanpak blijft het gunstige effect van het bevolkingsonderzoek behouden, terwijl het voor de deelnemers makkelijker wordt en de totale kosten omlaag gaan.
Acht bevolkingsonderzoeken
Een bevolkingsonderzoek is een medisch onderzoek bij mensen die geen gezondheidsklachten hebben. Ernstige ziekten kunnen daarmee in een vroeg stadium worden opgespoord en behandeld. Deelname aan een onderzoek is vrijwillig en gratis. Momenteel biedt de overheid acht bevolkingsonderzoeken aan:
Borstkanker, voor vrouwen van 50 tot en met 75 jaar.
Baarmoederhalskanker, voor vrouwen van 30 tot en met 60 jaar.
Darmkanker, voor alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar.
Bloedonderzoek zwangere vrouwen
Prenatale screening Downsyndroom
20-wekenecho ongeboren kinderen
Hielprik pasgeboren baby’s, in eerste week na de geboorte
Gehoorscreening pasgeboren baby’s, in eerste weken na de geboorte
