| 09 januari 2013

Als je iets tegen je vermoeidheid wilt doen, is het belangrijk om te weten waarom je zo moe bent.
Veertien oorzaken van vermoeidheid en een aantal oplossingen.

1. Te weinig slaap
Het klinkt als een open deur, maar misschien slaap je wel gewoon te weinig. Dat je elke nacht minstens acht uur onder zeil moet zijn, is een fabeltje. Iedereen heeft een andere slaapbehoefte: de een is na zes uur al uitgerust, de ander kan wel negen uur slaap gebruiken. Die acht uur gaat op voor ongeveer tweederde van de mensen. Slaap je minder dan je nodig hebt, dan merk je dat overdag. Je voelt je moe en krijgt moeite om je te concentreren.

Zet slapen eens wat hoger op je prioriteitenlijstje. Ga op een vast tijdstip naar bed en ga er ook op een vast tijdstip weer uit. Verban laptops, telefoons en de televisie uit je slaapkamer, want in een donkere ruimte slaap je beter.

2. Slaapapneu
Sommige mensen menen dat ze voldoende slapen, maar zijn ’s nachts vaker wakker dan ze denken omdat ze apneu hebben. Bij slaapapneu stokt je adem telkens even, waardoor je automatisch ontwaakt. Na zo'n onderbreking dommel je meteen weer in, dus meestal merk je er niets van. Het resultaat: je denkt dat je acht uur volmaakt, maar bent eigenlijk de halve nacht wakker. Daardoor ben je overdag heel moe en slaperig.

Afvallen en stoppen met roken kunnen helpen. Drink een uur of twee voor het naar bed gaan geen alcohol meer. Slaap- en kalmeringsmiddelen verergeren apneu, dus laat deze links liggen. Bij ernstige slaapapneu kan een neusmasker (CPAP) of antisnurkbeugel uitkomst bieden.

3. Te weinig brandstof
Je lichaam heeft voldoende brandstof nodig om goed te kunnen functioneren. Eet je te weinig of krijg je onvoldoende voedingsstoffen binnen, dan word je er niet fitter op. Een gezond voedingspatroon is dus belangrijk. Sla je ontbijt niet over, eet voldoende eiwitten en koolhydraten en neem gezonde tussendoortjes om je energie op peil te houden.

4. Bloedarmoede
In rode bloedcellen zit hemoglobine. Dit heb je nodig om zuurstof door je lichaam te vervoeren. Zitten er te weinig rode bloedcellen in je bloed of werken ze niet goed, dan spreken we van bloedarmoede. Omdat er minder zuurstof vervoert wordt, kun je klachten krijgen als vermoeidheid, je slap voelen en duizeligheid.

IJzergebrek is een bekende oorzaak van bloedarmoede, maar er zijn er veel meer. Bijvoorbeeld bloedverlies, aandoeningen die de aanmaak van rode bloedcellen tegenwerken en een verhoogde afbraak van rode bloedcellen. De behandeling van bloedarmoede is dan ook afhankelijk van de oorzaak.

5. Depressie
Depressie is niet alleen een psychische aandoening, het draagt ook bij aan allerlei lichamelijke problemen. Vermoeidheid, hoofdpijn en een verminderde eetlust horen daar bijvoorbeeld bij. Voel je je een paar weken lang somber en vermoeid, dan kamp je misschien met een depressie.

Soms waaien depressieve klachten vanzelf over. Blijf je er last van houden, dan is psychologische hulp, medicatie of een combinatie van beide de volgende stap.

6. Trage schildklier
Je schildklier regelt je stofwisseling door hormonen aan te maken. Werkt hij te traag en produceert hij dus te weinig hormonen, dan heet dat hypothyreoïdie. Een trage schildklier zorgt ervoor dat je snel moe bent en je sloom voelt. Ook kun je het koud hebben en aankomen. Bloedonderzoek kan uitwijzen of je een trage schildklier hebt. Medicijnen kunnen het tekort aan schildklierhormonen aanvullen.

7. Cafeïne
Een kopje koffie houd je wakker en alert, maar van een overdosis cafeïne worden sommige koffieleuten juist moe. Stop niet ineens met koffiedrinken, want dan krijg je ontwenningsverschijnselen. Bouw je cafeïne-inname af door langzamerhand je koffie-, thee-, chocola- en colagebruik te minderen.

8. Urineweginfectie
Als je een keer een urineweginfectie gehad hebt, herken je de symptomen meteen. Je moet vaak plassen en dat gaat gepaard met een branderig gevoel. Toch kondigt een urineweginfectie zich niet altijd zo duidelijk aan. Soms is vermoeidheid het enige verschijnsel. Een urinetest toont aan of je een urineweginfectie hebt. Voor zo'n ontsteking krijg je antibiotica.

9. Diabetes
Diabetici hebben een te hoog bloedsuikergehalte in hun bloed. De suikers worden niet in de cellen omgezet in energie, maar blijven in het bloed zitten. Hierdoor komt je lichaam zonder energie te zitten. Een andere leefstijl, zoals een dieet en meer bewegen, kan helpen bij diabetes type 2. Heb je diabetes type 1, dan moet je insuline spuiten.

10. Uitdroging
Vermoeidheid kan ook een teken zijn dat je bent uitgedroogd. Je lichaam heeft voldoende vocht nodig om goed te werken en jezelf af te koelen. Wacht niet tot je dorst krijgt, maar drink de hele dag door. Zo’n 1,5 liter per dag drinken is voldoende.

11. Hartproblemen
Voel je je tijdens je dagelijks bezigheden snel moe, dan kan dat erop wijzen dat je hart niet goed werkt. Gaan dingen die je voorheen nog gemakkelijk kon ineens moeizaam, dan is het verstandig om langs de huisarts te gaan.

12. Onregelmatig werk
Werk je op onregelmatige tijden of draai je nachtdiensten, dan verstoor je je biologische klok. Terwijl je moet werken ben je moe, maar als je overdag je slaap moet inhalen, lukt dat niet.

Probeer je slaapkamer zo donker mogelijk te maken als je moet uitrusten. In een verduisterde, stille en koele ruimte val je makkelijker in slaap. Ook supplementen met melatonine kunnen helpen.

13. Voedselallergie
Er zijn artsen die denken dat voedselallergieën je slaperig maken. Mocht je net na het eten een dipje krijgen, dan heb je misschien een milde vorm van voedselintolerantie. Probeer telkens één voedingsmiddel weg te laten om erachter te komen welk product je moe maakt. Een arts kan ook testen of je ergens allergisch voor bent.

14. Chronische vermoeidheid
Ben je zo moe dat het je dagelijks leven belemmert en duurt dat al langer dan een half jaar, dan kan er meer aan de hand zijn. Het chronisch vermoeidheidssyndroom en fibromyalgie hebben meer kenmerken, maar een daarvan is aanhoudende, onverklaarbare vermoeidheid.