| 19 maart 2021

Wil je graag afvallen en van start gaan met gezonder eten en meer bewegen? Heel goed! Maar ga ook eens na welke medicijnen je allemaal slikt. Want sommige medicijnen kunnen zorgen voor gewichtstoename, of maken het erg moeilijk om af te vallen. In dit artikel staat een overzicht. Zit jouw medicijn erbij? Overleg dan eerst met je arts.

Medicijnen zijn belangrijk en kunnen levensreddend zijn. Helaas hebben ze vaak ook bijwerkingen, en soms zijn ze van invloed op het lichaamsgewicht. Er zijn medicijnen die daarom bekend staan, zoals prednison. Maar er zijn ook medicijnen waarvan je het echt zal verbazen. Het is slim om op de bijsluiter te kijken of gewichtstoename een bekende bijwerking is, of om dit met je arts te bespreken. Natuurlijk is het pertinent niet de bedoeling om zomaar met een medicijn te stoppen als je wilt afvallen. Doe dat nooit op eigen houtje. Overleg met je arts: soms kan de dosering worden aangepast of een ander medicijn gekozen.

Prednison en andere medicijnen met corticosteroïden

Veel mensen weten al dat het medicijn prednison kan leiden tot gewichtstoename. Je krijgt er erge honger van en je gewicht neemt snel toe, met name in de buik. Prednison bevat corticosteroïden, die erg lijken op het stresshormoon cortisol. Dit hormoon maakt je lichaam zelf aan onder invloed van stress. Het is een hormoon dat kan zorgen voor gewichtstoename. Minder bekend is dat niet alleen pillen, maar ook injecties met corticosteroïden ervoor kunnen zorgen dat je gewicht toeneemt. Deze injecties worden bijvoorbeeld gebruikt bij ontstekingen in gewrichten. Er zijn verder heel veel andere medicijnen die corticosteroïden bevatten, zoals inhalatiepuffers voor astma, neussprays tegen hooikoorts, oogdruppels, oordruppels, crèmes voor eczeem. Je wordt echt niet meteen dik door het smeren van een crème of door het tijdelijk gebruik van oogdruppels. Maar als je veel en vaak van dit soort producten gebruikt, kunnen ze wel zorgen voor gewichtstoename. Bijvoorbeeld als je astma, eczeem én hooikoorts hebt en voor elke aandoening iets met corticosteroïden neemt. Naar schatting gebruikt 1 op de 10 Nederlanders wel een medicijn dat corticosteroïden bevat. Overleg met je arts als je vermoedt dat je gewicht toeneemt door een medicijn met corticosteroïden. Wellicht is er een alternatief.

Insuline en glimepiride

Insuline redt je leven als je diabetes hebt, maar het kan er als bijwerking voor zorgen dat je gewicht toeneemt. Insuline is namelijk een hormoon dat de vetopslag in je lichaam stimuleert. Als je veel insuline spuit, kan dat zeker effect hebben op je gewicht, of er in elk geval voor zorgen dat je moeilijk kunt afvallen. Ook het diabetesmedicijn glimepiride kan leiden tot gewichtstoename. Voor beide medicijnen geldt natuurlijk dat je er niet zomaar mee kunt stoppen. Wel kan een verandering in leefstijl ervoor zorgen dat je minder insuline hoeft te spuiten, of glimepiride hoeft te slikken. Dat geldt met name voor meer bewegen, minder vaak eten, en voor koolhydraatbeperkt eten. Overleg met je arts of diëtist of dit een optie is voor jou.

Antidepressiva

Er zijn flink wat antidepressiva met een bijwerking op het lichaamsgewicht. Meest bekend zijn mirtazapine, paroxetine en citalopram. Overleg met je arts als je merkt dat het antidepressivum een ongewenst effect heeft op je lichaamsgewicht. Als het niet mogelijk is om een ander medicijn te kiezen, of als het antidepressivum wel goed werkt op je stemming, vraag dan een doorverwijzing naar een diëtist. Die kan ondersteuning bieden bij het in bedwang houden van je gewichtstoename.

Middelen tegen hoge bloeddruk

Zowel bètablokkers als alfablokkers kunnen als bijwerking hebben dat ze gewichtstoename veroorzaken. Dat is vervelend én ongunstig voor de bloeddruk, want overgewicht kan op zichzelf ook al de bloeddruk verhogen. Ook hier is het slim om te overleggen met je arts. Is een leefstijlverandering een optie, of zijn er andere medicijnen die je bloeddruk kunnen verlagen?

Middelen tegen epilepsie

Medicijnen bij epilepsie kunnen ook als bijwerking hebben dat je zwaarder wordt. Dit zijn carbamazepine, valproïnezuur en gabapentine. Wees extra alert op je gewicht en leefstijl en overleg ook weer met de arts als je veel last hebt van deze bijwerking.

Overige medicijnen

De lijst van medicijnen die gewichtstoename kunnen veroorzaken, is helaas best lang. Dit zijn er nog meer:

Antipsychotica (lithium, olanzapine, risperidon)

(Zenuw)pijnstillers (pregabaline, amitriptyline)

Mogelijk ook maagzuurremmers (protonpompremmers)

Mogelijk ook middelen tegen allergie (antihistaminica)

Help, mijn medicijn staat op deze lijst

Allereerst: geen paniek. Gewichtstoename is bij al deze medicijnen een mogelijke bijwerking, en niet iets dat per se altijd voorkomt. Het is wel slim om alert te zijn op je lichaamsgewicht als je een of meer van deze medicijnen gebruikt. Weeg jezelf regelmatig. Neemt je gewicht ongewenst toe, heb je extra veel honger, lukt het niet om af te vallen, of merk je dat vooral je buik dikker wordt? Bespreek dit dan met je arts. Als het niet mogelijk is om het medicijn te veranderen, vraag dan een doorverwijzing naar een diëtist. Die kan je helpen bij afvallen, of advies geven over het aanpassen van je voeding, zodat je minder hongerig bent en niet te veel aankomt.